Bruintje Beer - en de opkomst van de telefoon

Hebben jullie goed gekeken naar al die voorkantjes van oude Bruintje Beer boekjes? Ook hieruit kunnen we boeiende informatie uit herleiden. Tot deeltje zes ontbreekt het telefoonnummer (30404), daarna was het blijkbaar van belang dit telefoonnummer te vermelden of omdat ze een telefoonnummer hadden sinds 1933 (zesde serie) of omdat de telefoon toen genoeg ingeburgerd was geraakt en er meer mensen konden bellen. 

Maar let goed op! We zien hier deeltjes zonder telefoonnummer op de omslag. Vanaf deel twee bestaan ze echter ook met telefoonnummer. Deel twee tot en met vijf, voor zover wij kunnen nagaan bestaan met en zonder telefoonnnummer. Dat is dus een verschil tussen een eerste en een latere druk. Voor zover wij weten bestaat er geen eerste deeltje met telefoonnummer, maar wij gaan het onderzoeken.

 

 

Bruintje Beer- variaties 2

Er is al gewezen op de vreemde gewoonte op het betreffende Handelsbladkantoor op de omslag toe te voegen. Meestal is dat het hoofdkantoor in Amsterdam, maar er waren vele bijkantoren. Een ware verzamelaar wil alle variaties hebben. Wij willen ze vooral in kaart brengen.

Hier zien we het bijkantoor Haarlem. Alleen de omslag is anders. De rest is identiek. De reden voor deze bijkantoorvermelding is mogelijk promotie van het desbetreffende kantoor. De boekjes werden uitgedeeld aan relaties, die het weer aan hun kinderen gaven.

 

Bruintje Beer- variaties 1

Van deze reeks bestaand vele, veelal mysterieuze, variaties. Bekend is natuurlijk het eerste deeltje nog nog niet wist dat er een tweede, derde, vierde, etc. deeltje zou komen. Er was in 1930 immers maar een deeltje. Je geeft dat dus geen nummer. Met de waanwijsheid achteraf moest daar dus een nummer aan toegevoegd worden toen, door het enorme succes, het boekje op nieuw gedrukt moest worden kwam daar de toevoeging "eerste serie" onder.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Het einde van de reeks

In deeltje drieëntwintig en vierentwintig waren de advertenties verdwenen, maar men had nog wel een oude voorraad kalenders, klokken en ansichten. Dan dat maar in de verkoop, ook al was het oorlog.

Serie drieëntwintig

 

 

Serie drieentwintig

Serie vierentwintig 1941

Serie vierentwintig 1941 en einde van het laatste verhaal

 

Zeuren bij je ouders

Wel ook toen al richtten de commerciële apen zich direct tot de kinderconsumentjes. Want, nu weten we dat beter dan ooit, als zij maar druk zetten op diegenen met de portemonnee, dan komen we er wel. Dus hebben jullie het al gevraagd? Wel, vanaf deeltje 14 tot en met 21 werd gevraagd of je er naar wilde vragen. Wel mooie kaarten trouwens.

Bruintje Beer- over een plaatje

Het verhaal kunnen we lezen aan d' andere kant, maar hier willen we even filosoferen over het effect van d eplaatjes, of in dit geval een plaatje:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

En dan de tekst eronder, die precies zegt wat er bij hoort

Je ziet de eenzaamheid. Je ziet de aarzeling om in de steile kloof af te dalen, maar Bruintje Beer krijgt altijd hulp. Dit keer is het een kleine vent op een zeepbel, genaamd Roodkap, de feeënkabouter. Zo'n plaatje is om bij weg te dromen en dat wilden en konden de kinderen van die schrale jaren dertig als geen andere! 

Bruintje Beer- Het deel dat ik dacht dat ik had, maar uiteindelijk niet bleek te hebben

Het is lastig om betrouwbare informatie te vinden over de oude Bruintje Beer reeks. Er zijn er heel veel, uitgegeven vanuit meerdere kranten. Er zijn vele variaties, met slechts een verschil, namelijk de naam van het bijkantoor op de voorkant. Daarom brandde Hans Matla zijn vingers er aanvankelijk niet aan in zijn stripcatalogus, wat weer het mysterie rond de reeks ten goede kwam. Het stond niet in de catalogus. Het zijn ook geen zeldzame boekjes. Ze werden massaal gedrukt en verspreid. Moeilijker is het dus goed bewaarde exemplaren te vinden. Ook deze exemplaren nog met vastgeniet kaftje, zijn vaak verkleurd, waardoor de oorspronkelijke kleur alleen nog te raden is door de binnenkant. Het was tamelijk low-budget die uitgave, het mocht natuurlijk niks kosten. Vandaar de opmerkelijke wrakken die aangeboden worden op de markt, vaak vergezeld van opmerkingen, dat het zonde is om weg te gooien. Wie biedt? Los kaftje, ontbrekend kafje, gescheurde bladzijden, losbladig, afgebrokkelde randjes... Prachtig allemaal. In onze wrakkenverzameling hebben we een complete reeks. Dachten we. Nu na enkele nasporingen blijkt er een deel te zijn waarbij de omslag niet bij het boekje hoort. Onder de omslag van het veertiende deeltje zit het boekje van deel twintig. En die hadden we al. Dat zal vaak het lot geweest zijn van de boekjes. De omslagen raakten los, werden op het stapeltje bij de verkeerde deeltjes gelegd. Losse kaftjes brokkelden af en werden uiteindelijk vaak weggegooid.

Bij dit deeltje horen natuurlijk de volgende verhaaltjes

34. Bruintje Beer en Bullie Mops

35. Bruintje Beer en de zeeroovers

36.Bruintje Beer ontmoet St. Nicolaas

37. Bruintje Beer en de kerstpudding

In de vierentwintig deeltjes zouden uiteindelijk 67 verhaaltjes komen.

Bruintje Beer - lijst eerste serie met 67 verhaaltjes

We konden zulk een lijst niet 1-2-3 vinden op het internet. Allemaal een beetje half. Ook op Last dodo, de winkel- en catalogus afsplitsing van Catawiki vindt je veel ruis, foto's van slecht exemplaren en rare variaties in de waarde. Hoe moeten we die jaartallen reconstrueren? Dat kan natuurlijk door in oude kranten te kijken van die tijd bijvoorbeeld op Delpher, maar daar waren we nu even te lui voor. We weten dat Bruintje in 1929 voor het eerst in de krant stond. Deel 1 is uit 1930. Het einde is vermoedelijk in 1941. De vader van Bertje gaf de schattebout twee tamelijk nieuwe deeltjes, deel 22 en 23, in november 1942. Vermoedelijk was deeltje 24 toen ook al uit. De 24 delige reeks verscheen dus tussen 1930 en 1941. Vier en twintig deeltjes in 11 jaar en vermoedelijk maar 1 in 1930. Houden we 23 deeltjes over voor de 10 jaar tussen 1931 en 1941. Veel deeltjes verraden met een verhaal de kersttijd van het jaar, dat zal het einde van een jaar afsluiten: Vandaar dat ene deeltje uit 1930 dat afsluit met: Bruintje Beer en de kerstboom feeën.Ook 1932 sluit af met een kerstverhaal in de vijfde serie:14. Bruintje Beer's boodschap aan het kerstmannetje. Aan het einde van de veertiende serie, vermoedelijk eind 1936 vinden eerst een verwijzing naar Sint Nicolaas:36.Bruintje Beer ontmoet St. Nicolaas. En dan naar kerstmis of eigenlijk de kerstpudding, wat het Engelse aan Bruintje (of Rupert) verraad.37. Bruintje Beer en de kerstpudding. 49. Bruintje Beer beleeft een kerstavontuur. Er zijn daarna nog wel wat sneeuwavonturen, maar die kunnen net zo goed in januari of februari hebben plaatsgevondenTenslotte is er het opmerkelijke avontuur 52. Bruintje Beer naar de Londensche kroningsfeesten Wijzend op de kroning van George VI in 1937. Deze vinden we pas in de negentiende serie in 1939, twee jaar na de kroning, maar de Nederlandse variant verscheen natuurlijk een tijd na de oorspronkelijke Engelse versie.

Bruintje Beer- het inkleurwerk van Bertje- na 12 novermber 1942

Wat zal Bertje blij geweest zijn. Maar liefst twee boekjes, misschien had hij alle andere al. Hij ging lekker aan het kleuren en deed erg zijn best. Bertje zal toch zeker acht jaar of ouder geweest moeten zijn. In ieder geval hield hij het kleuren lang vol, maar liefst veertien plaatjes lang. 

 

 

Bruintje Beer - Van Vader voor Bertje, 12 november '42

De drie mooi gebundelde boeken bevatten de eerste 18 boekjes, zes per deel. Daarom keek ik ook eens naar de laatste zes deeltjes, die ik los in de kast had staan, toen mijn oog viel op deze schitterende opdracht in twee boekjes, het tweeëntwintigste en het drieëntwintigste deeltje. De boekjes, bijna de laatste, er zou er nog een komen, verschenen in 1941. Daarna waren de Engelse stripverhaaltjes op. In deze deeltjes zie je ook geen advertentie meer voor de Eversharp pen, van importeur Blikman en Sartorius, dat nog wel in het eenentwintigste deeltje stond. We zien hier de sporen van de oorlog in de Bruintje Beer reeks weerspiegeld. Na deeltje 24 was het op. Direct na de oorlog verschenen er weer andere reeksen van Bruintje Beer, maar deze Uitgave, Algemeen Handelsblad, was geëindigd.

Advertentie voor Eversharp pen uit deeltje twintig (1940)

Bruintje Beer - vervolg van het feuilleton

Het was het fietsen waard. Precies wat we er ons er van voorgesteld hadden. Drie dikke mooi ingebonden boeken met een mooie rugtekst. Staat lekker in de boekenkast. En direct de eerste 18 delen in goede staat en leesbaar. Die ouwe boekjes zijn berucht om de slechte staat waarin ze meestal verkeren, maar tape, plakband, nieuw gemaakte ruggetjes e.d. tonen aan hoe waardevol ze destijds waren voor de lezertjes, ook helemaal stukgelezen en vaak met een aantal netjes ingekleurde plaatjes. Ja die vroegen erom, die plaatjes. Verzamelaars, of archivarissen willen ouwe boekjes altijd in nieuwstaat, maar dat zijn nu juist de exemplaren die toevallig vergeten waren en netjes opgeborgen lagen in kist of kast. Gaat het niet juist om, bij de culturele waarde, de stukgelezen, bij elkaar geplakte, deels ingekleurde boekjes?

Bruintje Beer

Al een tijdje hebben we geen last van Corona, maar meer een soort herfstachtig Bruintje Beer-virus. Dat heeft, zoals altijd, met tempo doeloe te maken, maar ook met het feit dat het binnen "het wereldje" zo ondergewaardeerd wordt, terwijl grote literatoren, er lyrisch over hebben geschreven, ook uit tempo doeloe-achtige overwegingen natuurlijk, of in hun geval uit nostalgische overwegingen, maar in het geval van Kousbroek toch altijd rationeel benaderd. Het helpt ook mee als je met Bruintje Beer een deel van je ouders herinneringen te pakken hebt. Zo wordt het toch maar mooi twee generaties doorgegeven. Nu bestaat deze levenslijn nog. De boekjes en de tekeningen helpen zelf natuurlijk ook mee. De verstilde plaatjes, zonder dramatische schaduwtinten, ontbrekend zwart, hooguit wordt het duister met een raster aangegeven, de verrukkelijke braafheid, de overzichtelijkheid van de wereld, het avontuur dat voortdurend op de loer ligt, tja wat wil je nog meer. De techniek is beperkt tot een enkele trein of een vliegtuig, bovendien een vliegtuig dat op ieder veldje in de buurt even kan landen. Zucht.

Toen vond ik dit, zomaar. Heb er zelfs een eind voor in de regen gefietst om ze af te halen...

 

 

De nieuwe helden

In deze barre tijden en deze alleen maar terugblikkende blog zou je haast denken dat vroeger alles beter was. Dat is ook zo, maar er zijn gelukkig dapperen onder ons die de strip, eens een groot medium, nu verdrongen naar de rafelranden van de cultuur (misschien maar goed ook), hebben gereanimeerd en die zelfs met hun anarchistische trekjes (het zijn echte vrije geesten) het niveau van het vroege platinatijdperk benaderen. Daarom bij hoge uitzondering iets van nu.